Uncategorized

Përmbledhje

Kjo është një përmbledhje që OBSH-ja ka hartuar për të dhënë një këshillim të shpejtë për rekomandimet e nevojshme për kujdesin ndaj pacientëve që trajtohen në kushtet e shtëpisë të dyshuar si të infektuar me COVID-19, që shfaqin simptoma të lehta, si dhe masat që duhet të ndërmarrë shëndeti publik lidhur me menaxhimin e kontakteve asimptomatike.

Dokumenti është i bazuar në udhëzimet me bazë shkencore publikuar nga OBSH-ja, duke përfshirë këtu parandalimin e infeksioneve dhe kontrollin e sëmundjeve respiratore akute në kujdesin shëndetësor, që mund të shkaktojnë epidemi apo pandemi: Udhëzuesi i brendshëm i OBSH-së (1), bazuar në informacionin më koherent ekzistues në lidhje me infeksionin COVID-19.

Ky dokument është një përshtatje e versionin origjinal që adreson MERS-CoV, publikuar në qershor 2018.

Ky këshillim i shpejtë është për profesionistët e shëndetit publik dhe ata të parandalimit dhe kontrollit, menaxherët e kujdesit shëndetësor dhe punonjësit e kujdesit shëndetësor. Gjithsesi, situata po monitorohet nga afër për të dhëna të reja që mund të sinjalizojnë rishikimin e përmbajtjes së këtij udhëzuesi të shpejtë këshillimi.

Ju lutem referojuni dokumentit të Institutit të Shëndetit Publik (ISHP) për përkufizimin e rastit:

Kujdesi shëndetësor në shtëpi për pacientët e dyshuar si të infektuar me COVID-19, me shenja të lehta.

Duke patur parasysh njohjen e kufizuar të deritanishme të sëmundjes së shkaktuar nga COVID-19 dhe mënyrës së transmetimit të tij, OBSH-ja rekomandon që rastet e dyshuara me COVID-19 të izolohen dhe monitorohen në kushte spitalore. Kjo do të çojë në sigurinë dhe cilësinë e kujdesit shëndetësor (në rast se simptomat e pacientit përkeqësohen), si dhe sigurinë e shëndetit publik.

Sidoqoftë, për disa arsye të mundshme, përfshi dhe situatën kur kujdesi spitalor nuk është i disponueshëm ose është i pasigurt (p.sh. kapacitete të kufizuara dhe burime të pamjaftueshme për të përballuar nevojat për kujdes shëndetësor), apo në rastet e refuzimit të hospitalizimit, kushtet alternative[1] për sigurimin e kujdesit shëndetësor mund të merren në konsideratë.

Në rastin e kushteve të tilla, pacientët me simptoma të lehta[2] dhe pa mbivendosje me situata të tjera kronike si sëmundje të mushkërive apo të zemrës, probleme me veshkat apo me të dhëna kompromentuese të sistemit imunitar, që e vendosin atë në një rrezik të shtuar për të zhvilluar komplikacione, mund të trajtohet në ambientin e shtëpisë. I njëjti parim i kujdesit në kushtet e shtëpisë zbatohet edhe për pacientët simptomatikë që nuk kanë më nevojë për hospitalizim. Ky vendim kërkon një gjykim të kujdesshëm klinik dhe duhet të ndërmerret duke vlerësuar sigurinë e pacientit në kushtet e shtëpisë[3].

Një linjë komunikimi me punonjësin e kujdesit shëndetësor duhet të vendoset përgjatë periudhës së kujdesit në shtëpi, derisa pacienti të shërohet plotësisht. Personeli i kujdesit shëndetësor duhet të përfshihet në rishikimin e gjendjes shëndetësore aktuale për të parë progresin e simptomave³ nëpërmjet kontakteve me telefon, dhe në mënyrë ideale, nëse është e mundur, nëpërmjet vizitave ballë për ballë, në mënyrë të rregullt (p.sh. çdo ditë), duke kryer teste diagnostikuese specifike sipas nevojave.

Personeli i Njësisë Vendore të Kujdesit Shëndetësor (NJVKSH) gjithashtu është i përfshirë në këtë proces, duke mbështetur personelin e kujdesit shëndetësor.

Nga ana tjetër, pacientët dhe anëtarët e tjerë të familjes duhen udhëzuar mbi higjienën personale, parandalimin bazë të infeksioneve, si dhe masat e kontrollit se si të kujdesen për anëtarët e infektuar të familjes në mënyrën më të sigurt të mundshme, dhe se si të parandalojnë përhapjen e infeksioneve me kontaktet e shtëpisë. Pacientit dhe familjes duhet t’iu jepet mbështetja, edukimi dhe monitorimi i vazhdueshëm. Ata duhet të ndjekin rekomandimet e mëposhtme:

• Vendosja e pacientit në një dhomë të veçantë me ventilim të mirë.
• Kufizimi i numrit të personave që përkujdesen për pacientin, mundësisht caktimin e një personi që është në gjendje të mirë shëndetësore, që nuk paraqet rreziqe të tjera shëndetësore. Të mos lejohen vizitorët!
• Anëtarët e tjerë të shtëpisë duhet të qëndrojnë në një dhomë tjetër, ose nëse është e mundur, të mbajnë një distancë 1 m nga personi i sëmurë (p.sh. të flenë në krevat më vete)[4].
• Kufizimi i lëvizjes së pacientit dhe minimizimi i sipërfaqjes që ndan me të tjerët. Të merren masa që sipërfaqet e përbashkëta (p.sh. kuzhina, banjo) të jenë të ajrosura mirë p.sh. të mbahen dritaret hapur.
• Kujdestari duhet të mbajë një maskë mjekësore të puthitur mirë në fytyrë, kur ndodhet në të njëjtën dhomë me personin e sëmurë. Maska nuk duhet prekur apo lëvizur gjatë përdorimit. Nëse maska laget apo bëhet pis me sekrecione, duhet të ndërrohet menjëherë. Flakeni maskën pas përdorimit dhe zbatoni higjienën e duarve pas heqjes së maskës.
• Zbatimi i higjienës së duarve (2), pas çdo kontakti me personin e sëmurë apo në ambientin ku ata ndodhen. Higjiena e duarve duhet të zbatohet gjithashtu edhe përpara apo pas përgatitjes së ushqimit, përpara ngrënies, pas përdorimit të banjos, si dhe sa herë duart duken të ndotura. Nëse duart nuk duken në pamje të parë të ndotura, mund të përdoret dezinfektuesi me bazë alkooli. Zbatoni higjienën e duarve duke përdorur ujë dhe sapun, kur duart duken që janë të ndotura. Bëni të ditura kushtet e sigurisë (p.sh. gëlltitjen aksidentale apo rrezikun për zjarr) para se të rekomandoni dezifektantët me bazë alkooli për përdorim në kushtet e shtëpisë.
• Kur përdorni ujë dhe sapun, përdorimi i letrave me një përdorim për fshirjen e duarve do të ishte i parapëlqyer. Nëse nuk është e mundur, përdorni peshqirë të posaçëm, që nëse lagen duhet t’i ndërroni.
• Praktikimi i higjienës respiratore duhet sidomos për personat e sëmurë, gjatë gjithë kohës. Higjiena respiratore do të thotë që të mbulohet goja dhe hunda sa herë kollitesh apo teshtin, duke përdorur maskat mjekësore, maskat prej cohe, letrat apo parakrahun dhe të pasohet me higjienën e duarve.
• Hidhni materialet që janë përdorur për të mbuluar gojën apo hundën, ose pastrojini ato plotësisht pas përdorimit (p.sh. duke përdorur sapun normal apo detergjent dhe ujë).
• Shmangni kontaktin e drejtpërdrejtë me lëngjet e trupit, veçanërisht me sekrecionet orale dhe ato respiratore, si dhe me jashtëqitjen. Përdorni doreza me një përdorim, për të siguruar kujdesin oral dhe respirator sa herë jeni në kontakt me jashtëqitjen, urinën dhe mbetje të tjera. Zbatoni higjienën e duarve, para dhe pas heqjes së dorezave.
• Dorezat, letrat, maskat dhe mbetjet e tjera të përdorura nga personat e sëmurë, apo ata që kujdesen për personat e sëmurë, duhet të vendosen në një kosh me qese në dhomën e personit të sëmurë, përpara se të hidhen bashkë me mbeturinat e tjera të shtëpisë[5].
• Shmangni ekspozimet e tjera të mundshme me personat e sëmurë apo me sendet e kontaminuara në ambientin e tyre të ngushtë (p.sh. shmangni përdorimin e përbashkët të furçës së dhëmbëve, cigareve, enëve të kuzhinës, pijeve, peshqirëve, sfungjerëve dhe çarçafëve). Enët e kuzhinës duhet të pastrohen me sapun apo detergjent dhe ujë pas përdorimit, dhe mund të ripërdoren në vend që të hidhen.
• Pastroni dhe dezinfektoni vazhdimisht sipërfaqet e prekura si komodinat e dhomës së gjumit, kokën e krevatit dhe mobilje të tjera të dhomës së gjumit çdo ditë, duke përdorur dezifenktant për shtëpinë që përmban solucion me ujë të oksigjenuar të holluar[6] (1 pjesë ujë i oksigjenuar dhe 99 pjesë ujë).
• Pastroni dhe dezinfektoni banjon dhe sipërfaqet e tualetit të paktën një herë në ditë me dezifektant të zakonshëm shtëpije që përmban një përzierje ujë të oksigjenuar⁶ (1 pjesë ujë i oksigjenuar dhe 99 pjesë ujë).
• Pastroni teshat, çarçafët, peshqirët e banjos dhe të duarve etj. të personave të sëmurë, duke përdorur sapun/detergjentë dhe ujë, apo në makinë larëse në temperaturë 60 – 90⁰ Celcius, dhe thajini mirë. Vendosni çarçafët e kontaminuar në një kosh rrobash të palara. Mos i shkundni rrobat e ndotura dhe shmangni kontaktin e drejtpërdrejtë të lëkurës dhe rrobave me materialet e kontaminuara.
• Përdorni dorezat me një përdorim dhe veshjet mbrojtëse (p.sh. përparëse plastike) kur pastroni sipërfaqet, rrobat/çarçafët e ndotur me lëngjet e trupit. Zbatoni higjienën e duarve para dhe pas heqjes së dorezave.
• Personat me simptoma duhet të qëndrojnë në shtëpi derisa simptomat të zhduken, bazuar në gjetjet klinike dhe laboratorike (dy teste negative RT-PCR me të paktën një diferencë 24 orëshe).
• Gjithë pjesëtarët e familjes duhet të konsiderohen si kontakte dhe shëndeti i tyre duhet të monitorohet si më poshtë.
• Nëse një anëtar i familjes zhvillon simptomat e një infeksioni akut respirator, përfshi këtu dhimbje fyti dhe vështirësi në frymëmarrje, ndiqni rekomandimet e shëndetit publik si më poshtë.

Punonjësit e kujdesit shëndetësor që japin kujdesin shëndetësor në shtëpi duhet të bëjnë vlerësimin e rrezikut për të përzgjedhur Masat Mbrojtëse Personale (MMP) e përshtatshme.

Menaxhimi i kontakteve dhe vetëkarantina

Në kuadrin e të dhënave për transmetimin nga njeriu tek njeriu të virusit SARS-CoV-2, personat (përfshi punonjësit shëndetësorë) që mund të kenë qenë të ekspozuar ndaj individëve të dyshuar për COVID-19, duhet të këshillohen që të vetëkarantinohen dhe të monitorojnë shëndetin e tyre për 14 ditë, që nga dita e fundit me kontaktin e mundshëm, dhe të kërkojnë mbikëqyrje të menjëhershme mjekësore nëse paraqesin ndonjë nga simptomat, veçanërisht temperaturë, simptoma respiratore si kollë dhe vështirësi në frymëmarrje apo diarre.

Përgjatë periudhës së vetëkarantinës duhet të vendoset një linjë komunikimi me një punonjës të kujdesit shëndetësor, si dhe të shëndetit publik në NJVKSH-të përkatëse. Personeli i kujdesit shëndetësor duhet të përfshihet në rivlerësimin e gjendjes shëndetësore së kontakteve të tyre nëpërmjet telefonit, dhe në mënyrë ideale, nëse është e mundur, me vizita ballë për ballë dhe të rregullta (p.sh. përditë), duke kryer teste specifike diagnostikuese sipas nevojave, si dhe kryhet vetëkarantina duke u mbështetur nga NJVKSH-të.

Punonjësi i kujdesit shëndetësor apo NJVKSH-ja duhet të japë paraprakisht udhëzime se ku duhet kërkuar kujdesi shëndetësor kur një kontakt sëmuret. Cila duhet të jetë mënyra më e përshtatshme e transportimit, kur, dhe në cilën qendër shëndetësore duhet shkuar, dhe cilat masa kontrolli parandaluese duhen ndjekur.

• Lajmëroni numrin 127 për çdo problem që mund të keni.
• Lajmëroni qendrën e caktuar shëndetësore për kontaktin simptomatik që do të shkojë në qendrën e tyre.
• Ndërsa udhëtoni, për të kërkuar kujdesin shëndetësor, personi i sëmurë duhet të mbajë maskën mjekësore.
• Shmangni transportin publik për të shkuar në qendrën shëndetësore, nëse është e mundur; thërrisni një ambulancë apo mjet transporti për personin e sëmurë, dhe hapni dritaret nëse është e mundur.
• Kontakti i sëmurë duhet të këshillohet që të zbatojë gjithmonë higjienën respiratore dhe atë të duarve; të qëndrojë sa më larg të tjerëve (të paktën 1 m) kur është në lëvizje, dhe kur ndodhet në qendrën shëndetësore.
• Higjiena e përshtatshme e duarve duhet të zbatohet nga kontaktet e sëmura dhe personat që kujdesen për ta.
• Çdo sipërfaqe që ndotet më sekrecione respiratore apo lëngje trupore gjatë transportit, duhet pastruar dhe dezinfektuar me dezifektantë të zakonshëm të shtëpisë që përmbajnë një solucion me ujë të oksigjenuar të holluar6 (1 pjesë ujë i oksigjenuar dhe 99 pjesë ujë).
• Gjithashtu, masat e përshkruara për rastet e dyshuara zbatohen edhe në rastet e vetëkarantinimit të kontakteve.

[1] Këtu përfshihen kushtet për kujdes në kushtet e shtëpisë

[2] . Temperaturë e ulët, kollë, dobësi, rrjedhje të hundëve, dhimbje fyti pa shenja të tjera shqetësuese si për shembull vështirësi në frymëmarrje, frymëmarrje e shtuar ( si p.sh. sputum apo hemoptizi) shenja gastro – intestinale si pështjellim stomaku, të vjella dhe/ose diarre dhe pa ndryshime në gjendjen mendore ( si p.sh. konfuzion apo letargji).

[4] Një përjashtim mund të përbëjnë nënat që ushqejnë me gji. Duke patur parasysh të mirat e ushqyerjes me gji dhe rolin e papërfillshëm që ka qumështi i gjirit në transmetimin e viruseve respiratore, nëna duhet të vazhdojë ushqyerjen me gji. Nëna duhet të mbajë një maskë mjekësore, kur është afër foshnjes dhe të përmbushë me kujdes higjenën e larjes së duarve, para se të jetë në kontakt të ngushtë me foshnjen. Ajo gjithashtu duhet të zbatojë dhe masa të tjera të higjenës të përshkruara anë këtë document.

[5] Vendet mund të marrin masa për t’u siguruar që mbetjet të depozitohen në një landfill sanitar dhe jo në një kosh plehrash të pamonitoruar, sa herë që të jetë e mundur. Masa të tjera shtesë mund të nevojiten për të parandaluar ripërdorimin johigjienik të dorezave, maskave, kontaktin e drejtpërdrejtë me lëkurën dhe rrobat me materialin e kontaminuar.

[6] Shumica e solucioneve pastruese të shtëpisë përmbajnë 5% hipklorit natriumi .[/lsvr_accordion_item]

Në janar të vitit 2020, Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) shpalli shpërthimin e një sëmundjeje të re të koronavirusit në Provincën Hubei, Kinë, si një Urgjencë e Shëndetit Publik dhe Shqetësim Ndërkombëtar. OBSH-ja deklaroi se ekziston një rrezik i lartë i sëmundjes së koronavirusit (COVID-19) që mund të përhapet në vendet e tjera të botës.

OBSH-ja dhe autoritetet e shëndetit publik në të gjithë botën po ndërmarrin veprime për të kontrolluar shpërthimin e COVID-19. Sidoqoftë, akoma aktualisht suksesi afatgjatë i këtyre masave nuk mund të merret si i mirëqenë. Të gjitha elementet e shoqërisë sonë – përfshirë bizneset dhe punëdhënësit – duhet të luajnë një rol të rëndësishëm nëse duam të ndalojmë përhapjen e kësaj sëmundje.

Si përhapet COVID-19

Kur dikush ka kollë si pasojë e COVID-19, ai shpërndan spërkla të infektuara. Shumica e këtyre spërklave bien në sipërfaqet dhe objektet afër – të tilla si: tavolina e kompjuterit, tavolina e punës ose telefona. Njerëzit mund ta marrin infeksionin nga COVID-19 duke prekur sipërfaqet ose objektet e ndotura – dhe më pas duke prekur sytë, hundën ose gojën. Nëse qëndrojnë më afër se një metër nga një person i infektuar me COVID-19, ata mund ta marrin infeksionin me anë të frymëmarrjes, nga spërklat e kollës të nxjerra prej tyre. Pra, COVID-19 përhapet në një mënyrë shumë të ngjashme me gripin. Shumica e personave të infektuar me COVID-19 përjetojnë simptoma të lehta dhe shërohen vetë. Sidoqoftë, disa vazhdojnë të përjetojnë sëmundjen më rëndë dhe mund të kërkojnë kujdes spitalor. Rrezikshmëria e sëmundjes rritet me moshën: njerëzit mbi 40 vjeç duket se janë më të prekshëm se ata nën 40 vjeç. Njerëzit me sistem imunitar të dobësuar dhe ata që vuajnë nga diabeti, sëmundjet e zemrës dhe mushkërive janë gjithashtu më të prekshëm ndaj komplikacioneve të rënda të COVID-19.

Mënyrat e thjeshta për të parandaluar përhapjen e COVID-19 në vendin tuaj të punës

Masat me kosto të ulët të paraqitura më poshtë do të ndihmojnë në parandalimin e përhapjes së infeksioneve, të tilla si: ftohja, gripi dhe problemet gastrike në vendin e punës, si edhe të mbroni klientët, kontraktorët dhe punonjësit tuaj.

Punëdhënësit duhet të fillojnë t’i praktikojnë këto masa tani, edhe nëse COVID-19 nuk ka arritur në komunitetet ku ushtrojnë aktivitetin e tyre. Ata tanimë, mund të reduktojnë ditët e humbura të punës për shkak të sëmundjes dhe të ndalojnë ose ngadalësojnë përhapjen e COVID-19, nëse shfaqen raste në mjediset që disponojnë.

1. Sigurohuni që vendet e punës të jenë të pastra dhe të higjienizuara.

• Sipërfaqet (p.sh. tavolinat e kompjuterave, tavolinat e punës) dhe objektet (p.sh. telefona, tastiera) duhet të pastrohen rregullisht me dezinfektues.
• Pse? Për shkak se ndotja në sipërfaqet e përdorura nga punonjësit dhe klientët, është një nga mënyrat kryesore të përhapjes së COVID-19.

2. Promovoni larjen e rregullt të duarve nga punonjësit, kontraktorët dhe klientët.

• Vendosni solucionet pastruese dhe sterilizuese të duarve në vendet e dukshme rreth vendit të punës. Sigurohuni që këto pajisje të rimbushen rregullisht.
• Afishoni postera promocionalë mbi larjen e duarve – kërkojani këto autoriteteve tuaja lokale të shëndetit publik ose shikoni në adresën e internetit WHO.int.
• Kombinoni këto veprime me masa të tjera të komunikimit, siç janë: ofrimi i udhëzimeve nga profesionistët e shëndetit dhe të sigurisë në punë, njoftime të ngjashme gjatë takimeve dhe informacion mbi rëndësinë e promovimit për larjen e shpeshtë të duarve.
• Sigurohuni që stafi, bashkëpunëtorët dhe klientët të kenë qasje në vendet ku ata mund të lajnë duart me sapun dhe ujë të rrjedhshëm.
• Pse? Sepse larja asgjëson virusin nga duart tuaja dhe parandalon përhapjen e COVID19.

3. Promovoni higjienë të mirë respiratore (të frymëmarrjes) në vendin e punës.

• Afishoni postera që promovojnë higjienën respiratore (të frymëmarrjes). Kombinojeni këtë me masa të tjera, siç janë: ofrimi i udhëzimeve nga profesionistët e shëndetit dhe sigurisë në punë, njoftime gjatë takimeve, informacione në internet etj.
• Sigurohuni që maskat e fytyrës dhe kartëpecetat higjienizuese të jenë të disponueshme në vendet tuaja të punës, sidomos për ata që janë prekur nga rrufa ose kolla, dhe të gjitha së bashku të sigurohen në koshat e mbyllur higjienizues.
• Pse? Për shkak se higjiena e mirë e frymëmarrjes parandalon përhapjen e COVID-19.

4. Këshilloni punonjësit dhe bashkëpunëtorët që të konsultohen përpara se të udhëtojnë për qëllime biznesi.

5. Informoni punonjësit, bashkëpunëtorët dhe klientët tuaj që nëse COVID-19 fillon të përhapet në komunitetin tuaj, cilido qoftë me kollë të lehtë ose me temperaturë subfebrile (37.3 C ose më shumë), duhet të qëndrojë në shtëpi. Gjithashtu ata duhet të qëndrojnë në shtëpi (ose të punojnë nga shtëpia) nëse kanë nevojë për mjekim të thjeshtë, siç janë: paracetamoli, ibuprofeni, aspirina; të cilat mund të maskojnë (fshehin) simptomat e infeksionit nga COVID-19.

• Vazhdoni komunikimin dhe promovoni mesazhin se “njerëzit duhet të qëndrojnë në shtëpi”, edhe nëse ata kanë vetëm simptoma të lehta të COVID-19.
• Paraqisni postera me këtë mesazh në vendet e punës. Kombinoni këtë me mjete të tjera të komunikimit, që zakonisht përdoren në organizatën ose biznesin tuaj.
• Shërbimet profesionale të shëndetit në punë, autoriteti lokal i shëndetit publik ose partnerët e tjerë mund të kenë paraqitur fushatë promocionale mbi këtë mesazh të rëndësishëm.
  Elementët kryesorë që duhen marrë parasysh kur udhëtoni ju dhe punonjësit tuaj.
  6. Përpara se të udhëtoni
  • Sigurohuni që kompania dhe punonjësit tuaj të kenë informacionin më të fundit për zonat ku COVID-19 po përhapet. Këtë informacion mund ta gjeni në https://www.Who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports/
  • Bazuar në informacionet më të fundit, kompania juaj duhet të vlerësojë përfitimet dhe rreziqet që lidhen me planet e ardhshme të udhëtimit.
  • Shmangni udhëtimet e punonjësve që mund të jenë më të rrezikuar nga sëmundjet kronike (p.sh. të moshuarit, apo ata që vuajnë nga diabeti, zemra dhe mushkëritë) në zonat ku COVID-19 po përhapet.
  • Sigurohuni që të gjithë personat që udhëtojnë në vendet që kanë raportuar të prekur nga COVID-19, të jenë të informuar nga një profesionist i kualifikuar (p.sh. shërbimet shëndetësore në punë, profesionistët e kujdesit shëndetësor ose institucionet lokale të shëndetit publik).
  • Konsiderojeni një mjet të rëndësishëm parandalimi pajisjen me shishe të vogla (nën 100 CL) me produkte me bazë alkooli, përfshirë edhe pecetat e lagura, si dhe këshillimin për punonjësit që do të udhëtojnë. Kjo mund të lehtësojë larjen e rregullt të duarve.

  Kur ju ose punonjësit tuaj ktheheni nga udhëtimi:

  • Punonjësit që janë kthyer nga një zonë ku është përhapur COVID-19, duhet të vetëkëqyren për simptomat e lidhura me të për 14 ditë, si edhe për të temperaturën e tyre trupore dy herë në ditë.
  • Nëse zhvillojnë qoftë edhe një kollë ose ethe të shkallës të lehtë (d.m.th. një temperaturë prej 37.3 C ose më shumë) ata duhet të qëndrojnë në shtëpi dhe të vetizolohen. Kjo do të thotë që të shmanget kontakti i ngushtë (një metër ose më afër) me njerëzit e tjerë, përfshirë anëtarët e familjes. Ata gjithashtu, duhet të telefonojnë ofruesin përkatës të kujdesit shëndetësor ose institucionet lokale të shëndetit publik, duke u dhënë detaje për udhëtimin dhe simptomat e tyre të fundit.

  Përgatitja e biznesit tuaj në rast se COVID-19 arrin në komunitetin tuaj

  • Hartoni një plan lidhur me çfarë masash duhet të ndërmerrni nëse dikush dyshohet si i sëmurë me COVID-19 në kompaninë tuaj.
  • Ky plan duhet të përfshijë izolimin e personit të sëmurë në një dhomë ose zonë ku ata nuk kanë kontakt me të tjerët në vendin e punës – duke kontaktuar institucionet lokale shëndetësore.
  • Planifikoni se si të identifikoni personat që mund të jenë në rrezik dhe t’i mbështesni ata, pa stigmë dhe diskriminim në vendin e punës. Kjo mund të përfshijë persona që kanë udhëtuar kohët e fundit në një zonë ku janë raportuar raste, ose personel tjetër që janë më të ekspozuar ndaj komplikacioneve të COVID-19 (p.sh. më të moshuarit, diabetikët, ata me sëmundjet e zemrës dhe mushkërive).
  • Informoni institucionet lokale shëndetësore mbi planin që keni hartuar dhe kërkoni mbështetjen e tyre.
  • Promovoni komunikimin e rregullt me anë mjeteve elektronike të telekomunikacionit në të gjithë kompaninë tuaj. Nëse ka një shpërthim të COVID-19 në komunitetin tuaj të punës, autoritetet shëndetësore mund t’i këshillojnë njerëzit të shmangin transportin publik dhe vendet e populluara. Detyrat e lëna prej këtij shërbimi do të ndihmojnë kompaninë të vazhdojë të mirëfunksionojë dhe punonjësit tuaj të ndjehen të sigurt.
  7. Hartoni një plan vazhdimësie dhe sigurie për kompaninë për një shpërthim në komunitetet ku operon biznesi juaj.
  • Plani do të ndihmojë në përgatitjen e kompanisë që zotëroni për mundësinë e përhapjes të COVID19 në komunitetin e saj. Mund të jetë i vlefshëm edhe për urgjencat e tjera shëndetësore.
  • Plani duhet të ndihmojë në mbarëvajtjen e punëve në biznesin tuaj, edhe nëse një numër i konsiderueshëm i punonjësve, bashkëpunëorëve nuk mund të jenë të pranishëm në vendin e punës – qoftë për shkak të kufizimeve të udhëtimit ose sepse janë të sëmurë.
  • Komunikoni me punonjësit dhe bashkëpunëtorët tuaj dhe sigurohuni që ata janë të vetëdijshëm për atë që duhet të bëjnë ose jo, sipas planit. Theksoni pikat kryesore: rëndësia e mosardhjes në punë edhe nëse ata kanë vetëm simptoma të lehta ose u është dashur të përdorin mjekime të thjeshta (paracetamol, ibuprofen),  të cilat mund të maskojnë (fshehin) simptomat.
  • Sigurohuni që plani juaj adreson çështjet e shëndetit mendor dhe pasojat sociale të një rasti të prekur nga COVID-19 në vendin e punës ose në komunitet dhe të ofrojë informacionin dhe mbështetjen e duhur, përkatëse.
  • Për bizneset e vogla dhe të mesme pa personel shëndetësor të dedikuar, zhvilloni partneritete dhe plane me ofruesit tuaj të shërbimit të kujdesit shëndetësor lokal dhe paraprini çdo emergjencë.
  • Institucioni shëndetësor lokal apo kombëtar mund të ofrojë mbështetje dhe udhëzime përkatëse në zhvillimin e planit tuaj.
  8. Mbani mend:
  • Tani është koha për t’u përgatitur për COVID-19. Masat e thjeshta paraprake dhe planifikimi i duhur mund të bëjnë një ndryshim të madh. Veprimi në kohën e duhur do të ndihmojë në mbrojtjen e punonjësve dhe biznesit tuaj.

1. Çfarë rekomandohet për udhëtarët?

Rekomandohet të shtyni udhëtimet e panevojshme në zonat me rrezik të Kinës. Zonat e rrezikut të Kinës mund ti gjeni në faqet e internetit të OBSH-së.

Nëse shkoni në Kinë, në zonat në rrezik, rekomandohet të vaksinoheni kundër gripit sezonal të paktën dy javë para udhëtimit. Vaksinimi ndaj gripit të paktën dy javë para nisjes është për të bërë më të lehtë diagnozën dhe menaxhimin e rasteve të dyshuara, duke pasur parasysh simptoma të ngjashme midis koronavirusit dhe gripit, për të shmangur bashkëjetesën e dy viruseve në të njëjtin organizëm dhe për të zvogëluar hyrjen në dhomën e urgjencës për komplikime nga gripi.

Rekomandohet gjithashtu të shmangni vizitat në tregjet e produkteve ushqimore të freskëta me origjinë shtazore dhe kafshëve të gjalla, të shmangni kontaktin me njerëzit që kanë simptoma të frymëmarrjes dhe të lani duart shpesh.

Nëse një person zhvillon simptoma të frymëmarrjes (kollë, dhimbje të fytit, vështirësi në frymëmarrje) ndërsa është në zonat e rrezikut, duhet të kërkojë kujdes të menjëhershëm mjekësor.

Për të gjithë personat që, në 14 ditët e fundit, kanë hyrë në Shqipëri pasi kanë qëndruar në zonat e Kinës të prekura nga epidemia, siç është identifikuar nga Organizata Botërore e Shëndetit keta persona duhet te vetekontrollohen dhe vetekarantinohen

Nëse simptomat e frymëmarrjes (ethe, kollë, dhimbje fyti, vështirësi në frymëmarrje) ndodhin në dy javët pas kthimit nga zonat e rrezikut:

• kontaktoni numrin e telefonit falas të Urgjencës Kombëtare 127
• vishni një maskë kirurgjikale nëse jeni në kontakt me persona të tjerë
• lani rregullisht duart.

 2. Çfarë duhet bërë nëse kohët e fundit keni qëndruar në zonat e rrezikut?

Personat e rikthyer në Shqipëri, pasi kanë qëndruar në zonat e Kinës të prekura nga epidemia, në 14 ditët e fundit per informacione te metejshme kontaktojne prane Institutit te Shendetit Publik.

3. Sa do të zgjasë ky shpërthim epidemik?

Aktualisht nuk është e mundur të parashikohet se sa do të zgjasë shpërthimi epidemik nga Koronavirusi i ri dhe si do të zhvillohet.  Kemi të bëjmë me një virus të ri dhe prandaj mbeten shumë paqartësi. Për shembull, nuk dihet nëse transmetimi do të ulet gjatë verës, siç vërehet për gripin sezonal.[/lsvr_accordion_item]